3 แม่ลูกในครอบครัวเดียวกันเป็น มะเร็งปอด แม้ไม่มีใครสูบบุหรี่ – เหตุไหนที่หลายคนคาดไม่ถึง
ที่เมืองไทเป ไต้หวัน พบเหตุการณ์ที่ครอบครัวหนึ่ง เมื่อแม่เสียชีวิตด้วยโรคมะเร็งปอด จากนั้นลูกชายคนโตไปตรวจสุขภาพพบว่าเป็น มะเร็งปอดในระยะเริ่มต้น ส่วนลูกชายคนเล็กที่มีอาการเพียง “ไอเล็กน้อยเป็นเวลาหนึ่งเดือน” เมื่อสแกนก็พบว่าสภาพปอดมีรอยโรค ที่อาจถึงขั้นมะเร็งระยะ “ลุกลาม” แม้จะมีสุขภาพแข็งแรง ไม่สูบบุหรี่ ไม่ดื่มเหล้า และออกกำลังกายวิ่งมาราธอนเป็นประจำ
คำชี้แจงจากฝ่ายแพทย์
ดร.โถว หนี่ผง แพทย์เฉพาะทางระบบหายใจ เน้นว่าแม้สูบบุหรี่ยังคงเป็นปัจจัยใหญ่ แต่ในไต้หวัน “มากกว่า 60 เปอร์เซ็นต์ของผู้ป่วยมะเร็งปอดไม่ได้สูบบุหรี่” ซึ่งแสดงให้เห็นว่า ปัจจัยอื่นๆ สำคัญไม่น้อยไปกว่านั้น
พร้อมทั้งให้ข้อมูลว่า “ควันน้ำมันปรุงอาหาร” ในครัวเรือนที่ไม่มีเครื่องดูดควัน และ “มลภาวะทางอากาศ PM2.5” เป็นตัวการสำคัญที่ถูกมองข้าม นอกจากนี้ยังกล่าวว่า หากในครอบครัวมีประวัติมะเร็งปอด แนะนำให้ตรวจคัดกรองแบบความเข้มข้นต่ำ (LDCT) เร็วขึ้นกว่าอายุเฉลี่ยของผู้พบโรค กรณีในครอบครัวนี้มีแนวโน้มชัดเจนว่า “อาจเกี่ยวข้องกับพันธุกรรม” หลังจากตัดประเด็นการสูบหรือดื่มออกไปแล้ว
ตัวเลข/สถิติที่น่าสังเกต การศึกษาหนึ่งในไต้หวันพบว่า ผู้หญิงที่ไม่เคยสูบบุหรี่ แต่มีประวัติปรุงอาหารโดยใช้น้ำมันในครัวเรือนที่ไม่มีการระบายควัน มีอัตราเสี่ยงเป็นมะเร็งปอดเพิ่มขึ้น 8.3 เท่า งานวิจัยอีกชิ้นพบว่า ผู้ที่ไม่สูบมีโอกาสพบการกลายพันธุ์ EGFR ซึ่งเกี่ยวข้องกับมะเร็งปอดในกลุ่มไม่สูบ ในกรณีที่มีประวัติครอบครัว ข้อแนะนำสำคัญ หากมีสมาชิกครอบครัวเป็นมะเร็งปอดควรพิจารณา “คัดกรองเร็วกว่า” อายุเฉลี่ยของโรคที่ตรวจพบในครอบครัว ลดการสัมผัส ควัน น้ำมันปรุงอาหารให้ดีขึ้น เช่น ใช้เครื่องดูดควัน เปิดหน้าต่างขณะทำครัว หลีกเลี่ยง หรือจำกัด การสัมผัสมลภาวะทางอากาศ PM2.5 และบริเวณใกล้ถนนใหญ่หรือโรงงาน ปรึกษาแพทย์เรื่องการตรวจคัดกรองด้วย LDCT หากอยู่ในกลุ่มเสี่ยง (เช่น ประวัติครอบครัว) แม้ไม่สูบบุหรี่
กรณี 3 แม่ลูกป่วยมะเร็งปอดแม้ไม่มีใครสูบบุหรี่ เป็นตัวอย่างที่สะท้อนว่าปัจจัยเสี่ยงของโรคนี้ไม่ได้มาจากควันบุหรี่เพียงอย่างเดียว แต่รวมถึงมลพิษในอากาศ ควันจากการปรุงอาหาร และความเสี่ยงทางพันธุกรรมที่หลายครอบครัวอาจไม่ทันระวัง การตรวจคัดกรองด้วย CT แบบความเข้มต่ำจึงเป็นทางเลือกที่ช่วยให้พบความผิดปกติได้เร็วขึ้นและเพิ่มโอกาสรักษาได้ทันท่วงที
อ็อกซ์ฟอร์ดวิจัยพบ เครื่องดื่มช่วย “ขับไล่” มะเร็งลำไส้ มีติดตู้เย็นทุกบ้าน ถูกกว่าชา-กาแฟ คนป่วยโรคไตเพิ่มขึ้นต่อเนื่อง แพทย์เตือน 3 อาหารควรเลี่ยงหากไม่อยาก “ไตพัง”
